Θ. Λυμπερόπουλος: Δεν δαιμονοποιώ τις τεχνολογίες και την καινοτομία»

Ο φόβος για τα επιτεύγματα της τεχνολογίας δεν είναι ούτε χθεσινός και, το σημαντικότερο, δεν είναι ούτε αδικαιολόγητος.

Σε πρόσφατη έρευνα της Dell Technologies για τις μελλοντικές εξελίξεις στον χώρο της εργασίας και της απασχόλησης αποκαλύφθηκε ότι το 85% των θέσεων εργασίας για το 2030 δεν έχει ακόμη επινοηθεί. Με απλά λόγια, σε 11,5 χρόνια από τώρα, 8,5 στους 10 εργαζόμενους δεν γνωρίζουμε αν θα εργάζονται και, αν εργάζονται, τι ακριβώς θα κάνουν.

Κι άλλες φορές στο παρελθόν ο ανθρώπινος νους δημιούργησε υποδομές (π.χ., η Βιομηχανική Επανάσταση) για να κάνει καλύτερη τη ζωή των ανθρώπων. Και το πέτυχε. Είτε με εφευρέσεις είτε με μηχανές που βελτίωσαν την παραγωγή και μείωσαν το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων, η ανθρωπότητα έκανε ένα βήμα μπροστά, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην ποιότητα ζωής. Σήμερα, ωστόσο, η τεχνολογική ανάπτυξη είναι απόλυτα εξαρτημένη από μια παγκόσμια οικονομική ελίτ. Κινητήριος μοχλός είναι ο επιχειρηματικός πλούτος και όχι η βελτίωση της ζωής των ανθρώπων.

Θέλετε παραδείγματα; Στις ΗΠΑ, την πατρίδα του επιχειρείν, τη χώρα με την τεράστια οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη, 50 εκατομμύρια άνθρωποι παραμένουν ανασφάλιστοι. Το μεγαλύτερο αγαθό για τον άνθρωπο, η υγεία, είναι γι’ αυτούς άπιαστο… αμερικάνικο όνειρο. Στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου η ανεργία (σε πραγματικούς και όχι εικονικούς αριθμούς) καλπάζει προς το 30%. Στις φτωχές χώρες της Αφρικής και της Ασίας εξακολουθούν να πεθαίνουν άνθρωποι από την πείνα και από τη δίψα. Αν αυτή είναι η κουλτούρα του δυτικού πολιτισμού, τότε κάτι έχει πάει πολύ στραβά και πρέπει να διορθωθεί άμεσα.

Η διεθνοποίηση των αγορών (παγκοσμιοποίηση) επικοινωνήθηκε ως νέος κοσμοπολιτισμός. Πίσω από το φαίνεσθαι όμως καιροφυλακτούν «πολυεθνικά κοράκια», που βλέπουν μόνο τον πλούτο των λαών και όχι τους ανθρώπους. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι, ενώ το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, το εισόδημα των εργαζομένων ακολούθησε πτωτική πορεία. Φτάσαμε στο σημείο να εργαζόμαστε, όχι για να καλύψουμε τις βιοτικές μας ανάγκες, αλλά για να πληρώνουμε χρέη που δημιούργησαν δήθεν επιχειρηματικοί κολοσσοί. Και αντί να κατακρίνουμε αυτές τις πρακτικές και να επαναστατήσουμε, εμείς χειροκροτάμε τους πολιτικούς εκπροσώπους τους. Αυτή ακριβώς η διασύνδεση πολιτικής – πολυεθνικού επιχειρείν είναι το μεγάλο πρόβλημα της εποχής μας.

Ο σύγχρονος άνθρωπος ανησυχεί για το αύριο. Το πολύ κοντινό αύριο. Και σε εργασιακό επίπεδο και σε οικονομικό επίπεδο. Ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία η τεχνολογία (ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη κ.λπ.) τρομάζει, αφού αποδεδειγμένα έχει παρεκκλίνει από τον δρόμο της. Να υπηρετεί, δηλαδή, τον άνθρωπο. Σήμερα υπηρετεί επιχειρήσεις και διευθυντικά στελέχη – και, μάλιστα, με τον πιο αισχρό τρόπο: τη διευκόλυνση ανισοκατανομής όχι μόνο του πλεονάζοντος, αλλά και του μεγαλύτερου μέρους του παραγόμενου πλούτου. Με μοντέρνα τρικ, τριγωνικές συναλλαγές, δημιουργία φορολογικών παραδείσων, οι άνθρωποι μαραζώνουν και φτωχαίνουν, ενώ οι πολυεθνικές ανθούν και πλουτίζουν.

Μπορεί να σταματήσει αυτό το ανήθικο και απάνθρωπο παιχνίδι; Η απάντηση είναι «ναι». Αλλά χρειάζονται σωστές επιλογές και στοχευμένες δράσεις. Και πρώτα απ’ όλα να ξεριζωθεί από το πολιτικό στερέωμα οτιδήποτε ακουμπά ή φλερτάρει με τον άκρατο νεοφιλελευθερισμό. Πολιτική και επιχειρείν πρέπει να είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Όχι εξαρτημένα το ένα από το άλλο, όχι συνεργαζόμενα μέρη.

Ο Έλον Μασκ, ιδρυτής της Tesla Motors, μιας εταιρείας με αναπτυγμένη τεχνολογία, δεν δίστασε να εκφράσει δημόσια τους φόβους του για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ζήτησε δε από τις κυβερνήσεις των χωρών να ρυθμίσουν από τώρα -πριν να είναι πολύ αργά- τα όρια και τους κανόνες μέσα στους οποίους θα αναπτύσσονται οι εταιρείες που ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη.

Δυστυχώς, φτάσαμε σε οριακό σημείο. Έχω την εντύπωση ότι η ανθρωπότητα βρέθηκε, χωρίς να το καταλάβει, σε συνθήκες αιχμαλωσίας και θα πρέπει να εξαντλήσει την εφευρετικότητά της προκειμένου να δημιουργήσει νέα και αποτελεσματικά μοντέλα προστασίας και κοινωνικής οργάνωσης. Πάρτε για παράδειγμα τα προσωπικά δεδομένα. Καμία ασφάλεια, καμία προστασία για τον πολίτη. Τα προσωπικά του στοιχεία έγιναν -εν αγνοία του- μέρος ενός εμπορικού καταλόγου που διάφοροι επιτήδειοι τον πωλούν έναντι σημαντικής αμοιβής. Πόσες εφαρμογές καταγράφουν και αρχειοθετούν τα προσωπικά δεδομένα των πελατών τους; Πολλές. Πόσους έλεγχους έκαναν οι αρμόδιες Αρχές επ’ αυτού; Καμία. Τι κι αν η ευρωπαϊκή και η ελληνική νομοθεσία έχουν τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να προστατεύσουν τον πολίτη; Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί περί άλλα τυρβάζουν.

Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, δεν θέλω να φανώ απαισιόδοξος και να πω ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Όμως η τεχνολογική πρόοδος θα πρέπει να συμβαδίζει με την κοινωνική. Και η εκάστοτε κυβέρνηση να λειτουργεί και να νομοθετεί με βάση το κοινωνικό και όχι το επιχειρηματικό συμφέρον. Θα δώσω ένα παράδειγμα για να εξηγήσω πώς εννοώ την αλληλουχία τεχνολογικής και κοινωνικής προόδου. Η ανακάλυψη ενός φαρμάκου ή μιας θεραπείας που γιατρεύει μια ασθένεια και βοηθά στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής θα είναι ευλογία για τον άνθρωπο. Θα είναι ένα επίτευγμα της επιστήμης με αποδέκτη τον άνθρωπο. Δεν μπορώ να πω το ίδιο για τα επιτεύγματα της πυρηνικής τεχνολογίας, όταν η Ιστορία έχει καταγράψει χιλιάδες νεκρούς σε Χιροσίμα, Ναγκασάκι και Τσερνόμπιλ. Τι ακριβώς κέρδισε η ανθρωπότητα από αυτό;

Ρωτάω, λοιπόν:

• Τι ακριβώς κερδίζει η ελληνική οικονομία όταν συντηρεί στο επιχειρηματικό της περιβάλλον εταιρείες που δεν αφήνουν ούτε ένα ευρώ στο κράτος;
• Είναι αφελείς ή διαπλεκόμενοι όσοι πολιτικοί σπεύδουν να προστατεύσουν το δέντρο, την ίδια ώρα που καίγεται το δάσος;
• Χρειαζόμαστε ως άνθρωποι επιχειρηματικά μοντέλα που, με πρόσχημα την καινοτομία, προωθούν την εργασιακή γαλέρα ή θα απαιτήσουμε δικαιοσύνη στην οικονομία και δικαίωση της εργασίας μας;

Και για να προλάβω οποιαδήποτε παρερμηνεία: ούτε κατά της εξέλιξης είμαι ούτε δαιμονοποιώ τις καινοτομίες και την τεχνολογία. Τις θέλω όμως αρωγούς στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων και όχι επιχειρηματικό εργαλείο για να πλουτίζουν ελάχιστοι και να υποφέρουν οι πολλοί. Όταν, λοιπόν, η τεχνολογία δεν υπηρετεί τον άνθρωπο, έχει βάλει το… χεράκι του ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός. Είτε με τον πολυεθνικό του χαρακτήρα (παγκοσμιοποίηση) είτε με ντόπιες πινελιές.

Άρθρο του Θύμιου Λυμπερόπουλου στη Νέα Σελίδα

Τελευταία νέα

• Βιολογικός καθαρισμός αυτοκινήτου: Πότε και γιατί γίνεται;
• Αιτίες υπερθέρμανσης κινητήρα αυτοκινήτου
• Αξίζει η μικτή ασφάλεια αυτοκινήτου;